Wypisywanie recepty jest podstawową umiejętnością, jaką posiada każdy lekarz. Niewiele osób jednak zdaje sobie sprawę, że receptę może wystawić również farmaceuta. Jak wypisać receptę, aby była ona ważna? Jakie elementy powinna zawierać i o czym należy szczególnie pamiętać? Wyjaśniamy w poniższym artykule.

Spis treści:

  1. Wypisanie recepty – kto jest do tego upoważniony?
  2. Wypisanie recepty – kiedy farmaceuta może to zrobić?
  3. Jak wypisać receptę? Najważniejsze punkty
  4. Jak wypisać e-receptę?
  5. Jak wypisać receptę papierową?
  6. Jak wypisać receptę na lek recepturowy?
  7. Podsumowanie

Farmaceuta a wypisanie recepty

Wypisanie recepty – kto jest do tego upoważniony?

Do wypisania recepty, zgodnie z art. 96 pkt 1 oraz 96a pkt 2 i 4a uprawnione są:

  • lekarze;
  • lekarze dentyści;
  • farmaceuci;
  • technicy farmacji;
  • pielęgniarki;
  • położne;
  • felczerzy;
  • starsi felczerzy[1] [2].

Wypisanie recepty – kiedy farmaceuta może to zrobić?

Zgodnie z artykułem 96 Ustawy o Prawie farmaceutycznym, farmaceuta może wypisać receptę jedynie w wyjątkowych sytuacjach. Wymienia się tutaj wszelkie stany zagrożenia życia, w których zastosowanie leku na receptę może uratować pacjentowi życie. Taka recepta może być wystawiona wyłącznie przez farmaceutę pracującego w aptece lub punkcie aptecznym.

Od 1 kwietnia 2020 roku farmaceuta ma również prawo do wystawiania recept typu pro auctore, czyli dla siebie samego, lub pro familia, czyli dla członków najbliższej rodziny. Każda wystawiona przez farmaceutę recepta musi podlegać właściwej ewidencji[3].

Jak wypisać receptę? Najważniejsze punkty

Wypisywanie recepty przez farmaceutów w zasadzie nie różni się od wypisywania jej przez inne uprawnione do tego osoby, w tym lekarzy. Muszą oni dbać o zachowanie wszelkich prawnych wymogów, jakie musi ona spełniać, m.in. tego, jakie dane powinny się na niej znajdować. Tylko wtedy recepta wystawiona przez farmaceutę będzie ważna i możliwa do zrealizowania.

Poprawny PESEL pacjenta

Każda recepta powinna zawierać dane osobiste pacjenta, w tym:

  • imię (imiona) i nazwisko;
  • pełen adres zamieszkania;
  • PESEL lub inny identyfikator usługobiorcy;
  • kod uprawnień dodatkowych pacjenta;
  • wiek dziecka do ukończenia 18 roku życia, jeśli nie można go odczytać z numeru PESEL.

W przypadku leków dla noworodka, który jeszcze nie posiada numeru PESEL, na recepcie podaje się PESEL matki. Warto pamiętać, że nieprawidłowe dane identyfikatora usługobiorcy na recepcie uniemożliwiają zrealizowanie danej recepty[4].

Farmaceuta wyjaśnia jak wypisać receptę

Numer Oddziału NFZ

Farmaceuta na recepcie ma obowiązek podać również dane dotyczące podmiotu, w którym ją wystawiono. Najczęściej potrzebne informacje znajdują się na pieczątce apteki. Na recepcie musi się również znaleźć numer oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, odpowiedzialnego za refundację leków. Brak tego numeru oznacza, że pacjent nie jest ubezpieczony i nie będzie mógł wykupić leków na ryczałt[5].

Informacje dotyczące produktu leczniczego

Niezwykle istotne w tym, jak wypisać receptę prawidłowo, jest właściwe podanie wszystkich danych dotyczące przepisywanego leku. Na recepcie musi się znaleźć:

  • nazwa preparatu (międzynarodowa, handlowa, rodzajowa lub skrócona);
  • dawka produktu leczniczego;
  • postać produktu (np. płyn, tabletki, krople itd);
  • ilość opakowań leku;
  • sposób dawkowania i stosowania leku.

Trzeba pamiętać, że w przypadku przedłużania zlecenia lekarskiego, farmaceuta nie może zapisać na recepcie większej ilości opakowań danego leku, niż jest to niezbędne do 360-dniowego okresu stosowania. Lek nie może ponadto należeć do kategorii środków narkotycznych i odurzających.

Ewidencja recept

Zgodnie z ustawą Prawo farmaceutyczne każda apteka ma obowiązek prowadzenia ewidencji wszystkich wypisanych recept przez farmaceutów. Ewidencja powinna zawierać:

  • numer kolejny wpisu;
  • datę wystawienia recepty;
  • numer PESEL pacjenta lub rodzaj, serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;
  • rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego lub urazu,
  • międzynarodową lub własną nazwę produktu leczniczego,
  • postać, w jakiej produkt leczniczy ma być wydany, jeśli występuje w obrocie w więcej niż jednej postaci,
  • dawkę produktu leczniczego, o ile występuje w obrocie w więcej niż jednej dawce,
  • sposób dawkowania.

Jak wypisać e-receptę?

Możliwość wypisania recepty online ma osoba, która wcześniej zarejestrowała się w systemie e-zdrowie. Po zalogowaniu na swój profil ukaże się na ekranie monitora strona główna aplikacji. Należy najpierw kliknąć sekcję „Wizyta pacjenta”, a następnie „Rozpocznij wizytę”. W menu należy wybrać opcję „Recepty”, a potem „Stwórz nową”. Następnie uzupełnij niezbędne dane pacjenta, szczególnie pola oznaczone czerwoną gwiazdką. Z listy wybierz nazwę leku, dawkę oraz wielkość opakowania. Określ również szczegóły dotyczące refundacji i wpisz liczbę opakowań, które chcesz wypisać pacjentowi. Na koniec opisz sposób dawkowania leku i kliknij przycisk „Wystaw receptę”[6].

Jak wypisać receptę papierową?

Wypisywanie recepty papierowej pod względem zawartych w niej danych nie różni się znacznie od wystawiania e-recepty. Jeżeli na recepcie planujemy wypisać leki dostępne wyłącznie na receptę, powinna być ona zapisana na specjalnych druczkach. Należy podać dane pacjenta, a także szczegóły dotyczące leku i refundacji. Obecnie recepty papierowe można wystawiać tylko w wyjątkowych sytuacjach, tzn. przy braku dostępu do systemu teleinformatycznego, gdy recepta wystawiana jest dla osoby o nieustalonej tożsamości bądź jest ona wystawiana przez farmaceutę. 

Farmaceuta zastanawiający się nad tym, kto może wystawiać recepty

Jak wypisać receptę na lek recepturowy?

Recepta na lek recepturowy należy do tych bardziej skomplikowanych pod względem danych, które muszą być w niej zawarte. Powinna ona zawierać wszystkie niezbędne informacje potrzebne farmaceucie do wykonania leku aptecznego. Zalicza się do nich m.in. łacińskie nazwy w drugim przypadku (Genitivus) poszczególnych składników oraz ich ilość w gramach.

Każdą receptę należy zakończyć skrótem „m.f.” (łac. misce, fiat – zmieszaj, zrób) i łacińską nazwą postaci produktu. Nie można zapominać również o zapisaniu sposobu przyjmowania[7]. Co więcej, taka recepta powinna mieć również wszelkie inne dane potrzebne do jej zrealizowania, jak imię i nazwisko pacjenta, czy numer PESEL. 

Podsumowanie

Choć wypisywanie recept może wydawać się trudne, to w praktyce nie jest tak bardzo skomplikowane. Należy przede wszystkim pamiętać o danych, które muszą się na niej pojawić, aby pacjent był w stanie ją poprawnie zrealizować.

Autor: Karolina Tarnas

Konsultacja merytoryczna: lek. Bartłomiej Śmieszniak

Źródła:

[1] Prawo farmaceutyczne (t.j. Dz.U. z 2021 r. poz. 974, z późn. zm.)
[2]Ibidem.
[3] Ibidem.
[4] Ibidem.
[5] Komunikat w sprawie recept wystawianych przez farmaceutów - ezdrowie.gov.pl [na:] „Ezdrowie.gov.pl”, https://ezdrowie.gov.pl/portal/artykul/komunikat-w-sprawie-recept-wystawianych-przez-farmaceutow, 2020 r.
[6] E-recepta. Instrukcja dla lekarzy pracujących w ramach praktyk indywidualnych i grupowych. https://nfz-gdansk.pl/uploads/files/Jak_zaczac_prace_z_e-recepta_instrukcja_dla_lekarzy_indywid_i_grupow.pdf dostęp: październik 2023.
[7] Receptura apteczna. Podręcznik dla studentów farmacji – Renata Jachowicz, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015