Wprowadzenie w życie ustawy z 10 grudnia 2020 roku[1] pozwoliło uzyskać farmaceutom więcej praw w zakresie opieki farmaceutycznej. Wśród nowych przywilejów jest m.in. wystawienie recepty farmaceutycznej na antybiotyk. Wciąż wiedza na ten temat jest jednak znikoma i nie tylko pacjenci, ale również farmaceuci mają wiele pytań dotyczących ich wystawiania. Czy farmaceuta może wystawić receptę na antybiotyk i ile jest ważna – to tylko niektóre z nich.

Spis treści: 

  1. Recepta na antybiotyk – co to jest?
  2. Recepta na antybiotyk – co powinna zawierać?
  3. Ile jest ważna recepta na antybiotyk?
  4. Recepta farmaceutyczna na antybiotyk – kiedy farmaceuta może ją wystawić?
  5. Podsumowanie

Pacjent trzyma receptę od farmaceuty

Recepta na antybiotyk – co to jest?

Recepta farmaceutyczna na antybiotyk to dokument sporządzany przez farmaceutę w przypadku zagrożenia zdrowia. W momencie, gdy pacjent ma problemy z dostaniem się na wizytę lekarską może skorzystać z tzw. opieki farmaceutycznej. Aktualnie magister farmacji, który uzyskał specjalne zaświadczenie, pozwalające mu na wystawienie recepty – może udzielić pomocy i wystawić receptę farmaceutyczną na antybiotyk.

Może być wystawiona na produkty lecznicze o kategorii dostępności Rp, w tym również antybiotyki. Ważne, aby były wydane od razu. Magister farmacji nie może jedynie przepisać leków zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe.[2] Sama recepta farmaceutyczna jest również dużym ułatwieniem dla pacjentów cierpiących na choroby przewlekłe, ponieważ nie muszą już umawiać się do lekarza specjalnie po jej przedłużenie. Teraz receptę kontynuowaną może wystawić farmaceuta. Warto przy tym poinformować pacjenta, że jest ona pełnopłatna i nie obejmuje jej refundacja.

Farmaceuta trzyma receptę na antybiotyki

Recepta na antybiotyk – co powinna zawierać ?

Aby wystawić prawidłowo receptę farmaceutyczną na antybiotyk, musi ona spełniać odpowiednie kryteria. W związku z tym, iż istnieje możliwość wystawienia jej w formie elektronicznej – brak jakiekolwiek punktu może skutkować jej odrzuceniem przez system.

Recepta farmaceutyczna na antybiotyk powinna zawierać:

  • dane pacjenta,
  • dane podmiotu, w którym wystawiono receptę,
  • dane osoby wystawiającej receptę,
  • dane przepisanego produktu leczniczego, środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego lub wyrobu medycznego,
  • datę wystawienia recepty,
  • przyczynę wydania.

Farmaceuta może także wystawić wersję papierową recepty na antybiotyk pod warunkiem, że nie ma dostępu do systemu teleinformatycznego, nie zna tożsamości osoby, której wystawia receptę lub jest ona obywatelem innego państwa UE, który pracuje w Polsce tymczasowo i okazjonalnie.

Ile jest ważna recepta na antybiotyk?

Wiele osób zastanawia się nad ważnością recepty na antybiotyk. Każda recepta na antybiotyk ważna jest 7 dni od jej wystawienia, jednak różnica w tym wypadku jest taka, że recepta farmaceutyczna musi zostać zrealizowana od razu. Pacjent nie może wrócić po nią w ciągu kilku dni lub zrealizować jej w innym miejscu.

Termin realizacji i ważności recepty na antybiotyk wystawionej przez farmaceutę różni się więc od tej wystawionej przez lekarza.

Należy pamiętać, że receptę farmaceutyczną na antybiotyk pacjent może otrzymać jedynie w momencie, gdy z jakichś powodów nie może udać się do lekarza (np. jest weekend i przychodnie są zamknięte), a natychmiastowe wykupienie i przyjęcie antybiotyku ma pomóc w szybkim powrocie do zdrowia.

Należy przy tym poinformować pacjenta na temat stosowania przepisanego leku. Wielu z nich przerywa przyjmowanie leku w momencie, gdy problem ustąpi lub zwiększają dawki według własnego uznania. 

Recepta farmaceutyczna na antybiotyk – kiedy farmaceuta może ją wystawić?

Możliwość wystawienia recepty na antybiotyk przez farmaceutę reguluje Ustawa z dnia 6 września 2001 roku dotycząca Prawa Farmaceutycznego.[3] Mówi ona jasno o tym, że na recepcie musi być podana dokładna przyczyna i zasadność wydania leku. Ustalenie tej przyczyny leży w gestii farmaceuty, który w tym przypadku bierze pełną odpowiedzialność za jej wydanie. Nikt nie może narzucić farmaceucie konieczności wydania takiego dokumentu lub mu go zabronić.

Wszystkie wydane przez farmaceutę recepty na antybiotyk muszą zostać wpisane do ewidencji recept farmaceutycznych prowadzonej według wzoru zawartego w rozporządzeniu MZ z 12.10.2018 (Dz.U. z 2018, poz. 2008). Pieczę nad ewidencją sprawuje kierownik apteki, które może jedynie pouczyć farmaceutę na temat zasadności wydawania leków. 

Nieprawidłowe stosowanie antybiotyków na receptę – co powinien wiedzieć pacjent?

To wszystko sprawia, że istnieje szereg wątpliwości przy wystawianiu recepty na antybiotyk przez farmaceutę. Polacy mają problem z nadużywaniem antybiotyków, które chętnie przyjmują nawet na te dolegliwości, na które nie mają szansy pomóc.[4]

W momencie, gdy lekarz odmawia wystawienia recepty, mogą udać się po nią do apteki i poprosić o pomoc farmaceutę. Wywieranie nacisku przez pacjentów jest bardzo częstym zjawiskiem, dlatego farmaceuci powinni podejmować decyzję przemyślanie. Antybiotyk nie jest lekarstwem na wszystko, dlatego ważna jest przede wszystkim rozmowa z pacjentem. Aktualnie dostępnych jest coraz więcej kursów, które pozwolą farmaceutom usystematyzować i poszerzyć wiedzę na ten temat.

Farmaceuta realizuje receptę

To, czy farmaceuta może wystawić receptę na antybiotyk, zależy przede wszystkim od jego oceny sytuacji. Dlatego istotne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu lekarskiego z pacjentem, a następnie dokładne opisanie w systemie ewidencji zasadności wydania leku.

Farmaceuta powinien przeprowadzić też przegląd leków z pacjentem, aby ustalić, czy nie występują interakcje z innymi przyjmowanymi przez niego medykamentami, co może wywołać szereg niepożądanych dolegliwości.[5]

Podsumowanie

Wypisując receptę farmaceutyczną na antybiotyk, warto więc przeprowadzić z pacjentem szczegółowy wywiad, aby ustalić, czy rzeczywiście potrzebuje on antybiotykoterapii. Z racji tego, iż farmaceuta nie może wykonać badania lekarskiego, musi zdać się na swoją wiedzę i umiejętności oceny sytuacji. To nie tylko wielka odpowiedzialność za zdrowie i życie pacjenta. Każda recepta farmaceutyczna podlega kontroli, co w przypadku nadużycia może nawet grozić utratą uprawnień zawodowych. 

Autor: Marta Grzybowska
Weryfikacja lekarska: Bartłomiej Śmieszniak

Bibliografia:

[1]https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20210000097
[2]https://www.gov.pl/web/zdrowie/recepta-farmaceutyczna
[3] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu20011261381
[4] https://infekcje.mp.pl/wywiady/311010,antybiotyki-maja-zawsze-dzialania-niepozadane
[5] https://infekcje.mp.pl/wywiady/113872,antybiotyk-w-interakcji-z-innymi-lekami