Wykonywanie zawodu farmaceuty wiąże się z dużą odpowiedzialnością. Praca ta wymaga nieustannego kształcenia i uaktualniania wiedzy. Dodatkowo każdy farmaceuta powinien mieć określone cechy interpersonalne, pomagające mu w kontakcie z pacjentami. Zakres obowiązków farmaceuty jest więc mocno rozbudowany i obejmuje szereg różnych czynności. Z czym dokładnie wiążą się obowiązki farmaceuty i jakie normy prawne je regulują? Jakie wymagania trzeba spełnić, by zostać kierownikiem apteki? O tym w artykule.
Spis treści:
Obowiązki farmaceuty
Obowiązki farmaceuty reguluje ustawa o zawodzie farmaceuty[1]. Wyróżnia ona cztery, główne zakresy działań w ramach wykonywania zawodu farmaceuty. Są to[2]:
- świadczenie opieki farmaceutycznej,
- udzielanie usług farmaceutycznych,
- wykonywanie zadań zawodowych,
- wykonywanie zawodu w innych miejscach niż apteka.
Obowiązki farmaceuty w ramach świadczenia opieki farmaceutycznej polegają m.in. na.:
- prowadzeniu konsultacji farmaceutycznych;
- wykonywaniu przeglądów lekowych wraz z oceną farmakoterapii;
- opracowywaniu indywidualnego planu opieki farmaceutycznej;
- wykonywaniu badań diagnostycznych;
- wystawianiu recept w ramach kontynuacji zlecenia lekarskiego (trzeba jednak podkreślić, że aktualnie istnieją ograniczenia w wykorzystaniu recepty kontynuowanej, z uwagi na brak odpowiednich regulacji prawnych).
Zakres obowiązków magistra farmacji obejmuje także realizowanie usług farmaceutycznych. W ramach tych czynności może on m.in.:
- wydawać z apteki lub punktu aptecznego produktów leczniczych;
- oceniać jakość i trwałość sporządzonych produktów leczniczych;
- udzielać porad farmaceutycznych w celu zapewnienia prawidłowego stosowania produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego, w szczególności w zakresie wydania właściwego produktu leczniczego wydawanego bez przepisu lekarza.
- przekazywać informacje dotyczących właściwego stosowania, w tym dawkowania i możliwych interakcji z innymi produktami leczniczymi lub pożywieniem, wydawanego produktu, wyrobu lub środka oraz prawidłowego używania wyrobów medycznych;
- wykonywać czynności w aptece szpitalnej lub zakładowej w zakresie:
- sporządzania pozajelitowych leków recepturowych i aptecznych, w tym preparatów do żywienia pozajelitowego,
- sporządzania preparatów do żywienia dojelitowego,
- przygotowywania leków w dawkach indywidualnych, w tym antybiotyków pozajelitowych, leków cytostatycznych oraz produktów leczniczych terapii zaawansowanej – wyjątków szpitalnych,
- sporządzania produktów leczniczych radiofarmaceutycznych,
- przygotowywania roztworów do hemodializy i dializy dootrzewnowej – oraz monitorowanie warunków sporządzania lub przygotowywania takich leków, lub preparatów.[3]
Z kolei wykonując zadania zawodowe, farmaceuta może być zobowiązany do np.:
- uczestniczenia w badaniach klinicznych;
- kierowania apteką, punktem aptecznym, działem farmacji szpitalnej, zespołem farmacji klinicznej lub hurtownią farmaceutyczną;
- sprawowania nadzoru nad gospodarką produktami leczniczymi oraz wyrobami medycznymi w podmiocie wykonującym działalność leczniczą.
W zakres obowiązków farmaceuty może wchodzić również prowadzenie badań naukowych i działalności dydaktycznej na wyższych uczelniach na kierunkach farmaceutycznych. Farmaceuta może być również być zatrudniony w Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej, a także pełnić funkcje w samorządzie zawodowym.
Zdarza się, że magister farmacji nadzoruje działalność medyczną pracowni cytostatycznych i żywieniowych. W ramach tych działań odpowiada za przygotowanie w odpowiednich proporcjach np. leków cytostatycznych. Musi więc świetnie znać potrzebne procedury i zasady dobrej praktyki farmaceutycznej. Jakikolwiek jego błąd może oznaczać z poważne konsekwencje w postaci odebrania prawa wykonywania zawodu oraz narażenia zdrowia pacjenta.
Musimy pamiętać, że do wykonywania zawodu farmaceuty niezbędny jest dobry stan zdrowia, nieograniczona zdolność do czynności prawnych i korzystanie w pełni ze wszystkich praw publicznych. Przyda się również duża odporność na stres.
Trzeba podkreślić, że formalnym potwierdzeniem możliwości pracy w aptece na stanowisku farmaceuty jest prawo wykonywania zawodu, które uzyskuje się po ukończeniu studiów magisterskich i odbyciu stosownego stażu zawodowego w aptece.
Obowiązki i wymagania kierownika apteki
Aby magister farmacji mógł zostać kierownikiem apteki, niezbędne jest minimum 5-letnie doświadczenie zawodowe w pracy w aptece lub 3-letnie jeśli farmaceuta posiada specjalizację z farmacji aptecznej.
Jakie dokładnie są obowiązki kierownika apteki? Co należy do jego zadań? Oto najważniejsze z nich[4]:
- przyjmowanie i wydawanie produktów leczniczych,
- przechowywanie i oznakowanie produktów medycznych i leczniczych,
- wycofywanie z obrotu produktów leczniczych po decyzji właściwego organu,
- prowadzenie ewidencji przychodów i rozchodów środków odurzających i psychotropowych,
- nadzór nad prawidłowym przechowywaniem środków leczniczych i medycznych,
- przekazywanie informacji o działaniach niepożądanych produktów leczniczych stosownym organom,
- zatrudniania personelu fachowego w aptece,
- monitowanie realizacji i dokumentowania szkoleń personelu zatrudnionego w aptece.
Kierownik apteki powinien również wykazywać odpowiednie zdolności organizacyjne i przywódcze. Jest on bowiem odpowiedzialny za prowadzenie apteki oraz organizację jej pracy.
Obowiązki farmaceuty w aptece szpitalnej
Obowiązki magistra farmacji w aptece szpitalnej obejmują m.in.[5]:
- sporządzanie leków do żywienia dojelitowego i pozajelitowego,
- określanie zapotrzebowanie szpitala w wyroby medyczne i produkty lecznicze,
- odbieranie dostaw z hurtowni farmaceutycznych,
- przygotowywanie dziennych dawek leków,
- przygotowywanie leków cytostatycznych,
- przygotowywanie płynów infuzyjnych, roztworów do hemodializy i dializy otrzewnowej,
- udział w planowaniu farmakoterapii.
Pomoc farmaceuty szpitalnego jest także potrzebna przy obliczaniu i ustalaniu odpowiednich stężeń preparatów do odkażania błon śluzowych, narzędzi i powierzchni[6].
Zakres obowiązków magistra farmacji w aptece szpitalnej obejmuje też przygotowanie apteczek dla oddziałów oraz wydawanie ich personelowi medycznemu: pielęgniarkom i lekarzom.
Obowiązki farmaceuty – podsumowanie
Zawód farmaceuty odgrywa jedną z kluczowych ról w dbaniu o zdrowie pacjentów. Jego praca nie polega jedynie na realizacji recept i sprzedaży produktów medycznych oraz leczniczych. Obejmuje też nadzór nad przechowywaniem leków, a także zgłaszanie ich działań niepożądanych.
W codziennej pracy farmaceuta odpowiada za obsługę pacjenta i doradztwo farmaceutyczne. W wyjątkowych sytuacjach może też wypisywać recepty. Jest również odpowiedzialny za organizowanie dostaw wyrobów medycznych i produktów leczniczych. Farmaceuta posiada także uprawnienia do wykonywania niektórych badań służących ocenie stanu zdrowia, wśród których znajduje się np. badanie ciśnienia tętniczego krwi.
Autor: mgr Marta Szarawarska
Konsultacja lekarska: lek. Irena Wojtowicz
Bibliografia
- https://www.oia.krakow.pl/images/pliki_kierownik/20210510_zadania_kierownika_apteki.pdf
- https://www.nia.org.pl/dat/magazyn/Apteka_Szpitalna.pdf
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000097/U/D20210097Lj.pdf
- https://dziennikustaw.gov.pl/D2021000009701.pdf
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20011261381
- https://lexlege.pl/ustawa-z-dnia-10-grudnia-2020-r-o-zawodzie-farmaceuty/
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20220002301
- https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU19910410179
[1] https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20210000097/U/D20210097Lj.pdf
[2] https://dziennikustaw.gov.pl/D2021000009701.pdf
[3] https://lexlege.pl/ustawa-z-dnia-10-grudnia-2020-r-o-zawodzie-farmaceuty/
[4] https://www.oia.krakow.pl/images/pliki_kierownik/20210510_zadania_kierownika_apteki.pdf
[5] https://www.nia.org.pl/dat/magazyn/Apteka_Szpitalna.pdf
[6] Ibidem.